Aya Sofya Kilisesi (Agia Sofia Kilisesi)
Aya Sofya (Azize Sofya) kilisesi Selanik’in
merkezinde, Aya Sofya ve Ermou sokaklarının kesiştiği noktadadır. 5. yüzyılda, 620 – 630 yılları esnasında bir depremde
yıkılan büyük bir eski bizans bazilikasının yerine inşaa edilmiştir.
Tapınakla ilgili en eski yazılı belge 8. yüzyılın sonlarına aittir fakat
arkeolojik buluntular tapınağın inşaasının bir yüzyıl öncesinde
gerçekleştiğini göstermektedir. 8. yüzyıldan 16. yüzyılın başına kadar Aya
Sofya Selanik’in “Büyük Kilisesi”idi, yani katedraliydi.
Venediklilerin
egemenliği esnasında (1204 – 1224) kilise geçici olarak katolik
katedraline dönüştürüldü, 1523 yılında ise müslümanların merkez camisi
oldu. Selanik Yunanistan'a geçene 1912 yılına kadar cami olarak kaldı
fakat bu tarihten itibaren hristiyan alemine iade edildi. Tapınak 1890
yılında bir yangından büyük zararlar gördü fakat birkaç yıl sonra
onarımı yapıldı. 1988 yılında, tapınağın, UNESCO kültür mirasları
listesinde yer aldığı açıklandı.
Aya Sofya kilisesi mimari açıdan bir
geçiş dönemine aittir. Haç şeklinde tapınağın kubbesi ve tapınağın ana
kısmının çevresini saran peristoo ile bu kategorideki dini yapıların en
önemlisi olmasıyla beraber günümüzde hala bütünü korunmuş şekilde
bulunmaktadır. Dışarıdan ağır küp şeklinde bir bina olan tapınağın kuzey
batı tarafından yükselen bir kule bulunmaktadır. Bu kule, Osmanlı egemenliği
yıllarında, kilise cami olarak kullanıldığı zamanlar minareymiş.
İçinden bakılınca, ayin için ayrılmış üç bölümlü kısım doğu tarafında ve
merkezinde iki küçük kemeraltına ayrılan bir büyük kemer ile kare
şeklinde bir binadır. Tam ortada bir haç şekli oluşur, her bir kenarda
kendilerinden daha küçük kemerlerin ve dairesel üçgenlerin desteğiyle
kubbeyi ayakta tutan dört devasa sütun bulunur.
Aya Sofya tapınağının farklı zamanlarda
yapılan resim süslemeleri ise ayrı bir ilgi çekmektedir. Kilisenin duvarlarında 11.
yüzyıla ait birkaç duvar yazıtlarında aziz rahipler ve Selanik
rahipleri resimlenmektedir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder