Beyaz
Kule (Lefkos Pirgos)
Halen
Selanik'in simgesi olan bu kule Osmanlı Devleti tarafından Kanuni
Sultan Süleyman döneminde yaptırılmıştır. Mimarının Mimar
Sinan olduğuna dair bazı iddialar vardır. Kule Osmanlılar
tarafından Kale, garnizon ve hapishane olarak kullanılmıştır.
1912'de Balkan Savaşlarının sonucu olarak Selanik Yunanlıların
eline geçince kule sembolik bir vaftiz uygulaması olarak beyaza
boyanmıştır. İsmi buradan gelmektedir. Ancak zamanla kule eski
rengine dönmüştür.
Bizans
Kulesi'nden Beyaz Kule'ye
Söylenen
odur ki; Başpiskopos Eustathios tarafından kentin doğusunu korumak
üzere yaptırılan Eski Bizans Kulesi’nin, 1430 yılında kentin
Osmanlıların eline geçmesiyle birlikte yazgısı değişmiştir.
Yerine yenisi yapılana kadar geçen, yaklaşık yüz yıllık zaman
boyunca kule yıkık bir halde miymiş yoksa sağlam mıymış,
sağlam ise Osmanlı askerleri kuleyi kullanılmışlar mı yoksa
kuleye gerek duymamışlar mı bilinmez, ama zamanı gelince, 1535
yılında yani, Kanuni Sultan Süleyman’ın emriyle Bizans
kulesinin yerine bir Osmanlı kulesi yapılmıştır.
Kulenin mimarının kim olduğu konusunda kulaktan kulağa dolanan rivayetlere tarihçi Franz Babinger, kulenin 1537’de Arnavutluk’ta bir kulenin güçlendirmesini yaptığı bilinen Mimar Sinan tarafından yapılmış olabileceğini söyleyerek bir yenisini daha eklediyse de binanın Venedikli mimarlar tarafından yapılmış olduğu kabul edilmiştir.
Kulenin mimarının kim olduğu konusunda kulaktan kulağa dolanan rivayetlere tarihçi Franz Babinger, kulenin 1537’de Arnavutluk’ta bir kulenin güçlendirmesini yaptığı bilinen Mimar Sinan tarafından yapılmış olabileceğini söyleyerek bir yenisini daha eklediyse de binanın Venedikli mimarlar tarafından yapılmış olduğu kabul edilmiştir.
Evliya
Çelebi, deniz kenarındaki Kale-i Esed veya Kalamarya Kulesi'nin
Kanuni Sultan Süleyman tarafından inşa edildiğini, içinde 40 ev,
3 sarnıç, buğday ambarları bulunduğunu bildirip, toplarının
ancak Çanakkale'de ve Rodos'ta olanlarla mukayese edilebileceğini
yazar. Bunlar karşıda 8 mil mesafeyi dövebilirmiş. Kulenin 50
arşın (38 m.) boyunda, 5 adım (3 - 3,5 m.) eninde duvarları
varmış. Evliya'nın anlattığı bu kulenin etrafı surları ve
teferruatı bugün yoktur. Kale günümüzde tek başına kalmıştır.
Zira 1869 yılında sahile rıhtım inşa edilmesi sebebiyle kale
duvarları yıktırılmıştı.
Daha
sonra 1904 yılında Beyaz Kule'nin çevresi tamamen temizlenmiş ve
kule yalnız başına kalmıştır.
Beyaz Kule'nin giriş kapısı
üzerindeki kitabesi (bugün için bu kitabe yoktur) kaldırılmıştır.
Türkçe olup şöyledir:
Şir-i
merdan Hazret-i Süleyman zaman Emriy yapılıp burc-ulesed oldu
tamam.
Şir-i peyker ejderha toplar ki etrafındadır. Yaraşır bu kuleye Burc-u Esed dense tam.
Oldu tarihi dokuz yüz kırk iki bu kalenin Hicret-i peygamber-i ahır zamandan vesselam.
Şir-i peyker ejderha toplar ki etrafındadır. Yaraşır bu kuleye Burc-u Esed dense tam.
Oldu tarihi dokuz yüz kırk iki bu kalenin Hicret-i peygamber-i ahır zamandan vesselam.
Bu
kitabe, Evliya'dan nakledilmiştir. Son mısra lafzen tarihtir. 942
(1535-1536) olduğunu ifade eder. Kapısı, tam bir Osmanlı sivri
kemeridir. Üstteki kemerciklerdeki süslü silme ise, Topkapı
Sarayı Orta Kapısı'nın kulelerine aynen uymaktadır. Hiç farkı
yoktur.
Beyaz Kule, Selanik surlarının şehrin doğu tarafında sahil surları ile birleştiği köşede yükselmekte ve etrafındaki duvarlar ortadan kalktığından bugün yalnız başına bir yeşil sahanın ortasında bulunmaktadır.
Beyaz Kule, Selanik surlarının şehrin doğu tarafında sahil surları ile birleştiği köşede yükselmekte ve etrafındaki duvarlar ortadan kalktığından bugün yalnız başına bir yeşil sahanın ortasında bulunmaktadır.
Selanik,
Birinci Balkan Savaşı’nın sonunda 1912 yılında Osmanlı’dan
ayrılarak Yunan Devleti’ne katıldığında ise kule, arınmayı
temsil eden sembolik bir vaftiz işleminden geçerek beyaza boyanmış
ve bundan sonra da “Beyaz Kule” olarak anılmıştır. Fakat
zaman içinde beyaz boyalar döküldüğünden, kule gerçek rengine
dönmüştür.
Erken
tasvirlerinde kulenin orijinal halini, konik bir çatının
çevreliyor olması, kulenin zaman içinde oldukça değişikliğe
uğradığını gösteriyor: Kale burcunun, kulenin 1912-1917 yılları
arasında gördüğü bakımda eklendiğini söyleniyor örneğin.
Selanik’in
önemli turistik merkezlerinden biri olan kule 1985 yılında bir
restorasyon daha geçirmiştir.
1988
yılında Selanik erken Hristiyanlık ve Bizans anıtları ile UNESCO
Dünya Kültür Mirası Listesi’ne girerken, aynı yıl Beyaz Kule
ile Europa Nostra (Avrupa Kültürel Miras Kuruluşları Federasyonu)
koruma ödülünü almıştır.
Bugün
Yunanistan Kültür Bakanlığı’na bağlı bir müze olarak
kullanılan yapı, Selanik’in en önemli tarihi eseri sayılmakta
ve Selanik'in simgesi durumundadır. 2008 yılından itibaren anıt müze olarak kulanılmakta, Selanik
tarihine adanmış kalıcı bir sergiye ev sahipliği yapmaktadır.
Not = 30 metre yüksekliğinde ve 70 metre çapındaki 6 katlı Beyaz Kule, müze olarak Pazartesi günleri kapalıdır,diğer günlerde ise; sabah 8.30- öğleden sonra 15.00 saatleri arasında gezilebilmektedir.
Beyaz Kule ifadesi Osmanlı belgelerinde sıkça kullanılan bir ifade olup vaftız yoluyla beyaza bürünmesiyle bir alakası yoktur. Zaten yukarıdaki kart postalda yer alan Osmanlıca "Beyaz Kule Köprüsü" yazısı kulenin adının ne olduğunu gözler önüne sermektedir. Geniş bilgi için "Osmanlı Dönemnde Selanik Limanı" adlı çalışmamıza bakılabilir. Selahattin Bayram
YanıtlaSilKuleyi ziyaret ettigimizde cok güzeldi fakat Kulede hicbir yerinde Osmanli eseri oldugundan bahsedilmiyor boyle birsey gormedik, Madem onlar Turklerin yaptigi eserin uzerine kendi adini koyabiliyorsa Biz onlarin eserlerinden kalan istanbuldaki bir kac kalintiya neden kim nezaman ne icin yaptigini yaziyoruz ozaman Turkiyede ayni sekilde karsilik vermeli Bizansa ait olan herseyi silmeli, boyle sacmalik olamaz osmanli serinden kalan bir Kaleyi ziyaret edeceksiniz ve osmanlinin yaptigini ordaki yeni nesil bilmeyecek ve bir tane Turk yetkilide buna ses cikarmiyacak yazik
YanıtlaSilBirincisi bizans yunan degildir. Ikincisi sanki eser kalmis gibi konusman dacok ironik.
YanıtlaSilSahil çok güzel,,fakat o bisikletliler,,ve kay katlar c ok tehlikeli....beni düşürüyorlardi
YanıtlaSilBiz Cumartesi gecesi gittiğimizde arabayı park edecek yer bulamamıştık
YanıtlaSil