Aya Sofya Kilisesi(Agia Sofia Kilisesi)

Aya Sofya Kilisesi (Agia Sofia Kilisesi)

      Aya Sofya (Azize Sofya) kilisesi Selanik’in merkezinde, Aya Sofya ve Ermou sokaklarının kesiştiği noktadadır. 5. yüzyılda, 620 – 630 yılları esnasında bir depremde yıkılan büyük bir eski bizans bazilikasının yerine inşaa edilmiştir. Tapınakla ilgili en eski yazılı belge 8. yüzyılın sonlarına aittir fakat arkeolojik buluntular tapınağın inşaasının bir yüzyıl öncesinde gerçekleştiğini göstermektedir. 8. yüzyıldan 16. yüzyılın başına kadar Aya Sofya Selanik’in “Büyük Kilisesi”idi, yani katedraliydi. 

    

    Venediklilerin egemenliği esnasında (1204 – 1224) kilise geçici olarak katolik katedraline dönüştürüldü, 1523 yılında ise müslümanların merkez camisi oldu. Selanik  Yunanistan'a geçene 1912 yılına kadar cami olarak kaldı fakat bu tarihten itibaren hristiyan alemine iade edildi. Tapınak 1890 yılında bir yangından büyük zararlar gördü fakat  birkaç yıl sonra onarımı yapıldı. 1988 yılında, tapınağın, UNESCO kültür mirasları listesinde yer aldığı açıklandı.

    Aya Sofya kilisesi mimari açıdan bir geçiş dönemine aittir. Haç şeklinde tapınağın kubbesi ve tapınağın ana kısmının çevresini saran peristoo ile bu kategorideki dini yapıların en önemlisi olmasıyla beraber günümüzde hala bütünü korunmuş şekilde bulunmaktadır.  Dışarıdan ağır küp şeklinde bir bina olan tapınağın kuzey batı tarafından yükselen bir kule bulunmaktadır. Bu kule, Osmanlı egemenliği yıllarında, kilise cami olarak kullanıldığı zamanlar minareymiş. İçinden bakılınca, ayin için ayrılmış üç bölümlü kısım doğu tarafında ve merkezinde iki küçük kemeraltına ayrılan bir büyük kemer ile kare şeklinde bir binadır. Tam ortada bir haç şekli oluşur, her bir kenarda kendilerinden daha küçük kemerlerin ve dairesel üçgenlerin desteğiyle kubbeyi ayakta tutan dört devasa sütun bulunur.

     Aya Sofya tapınağının farklı zamanlarda yapılan resim süslemeleri ise ayrı bir ilgi çekmektedir. Kilisenin duvarlarında 11. yüzyıla ait birkaç  duvar yazıtlarında aziz rahipler ve Selanik rahipleri resimlenmektedir.